Η παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου
Είπε ο Κύριος αυτή την παραβολή. Δύο άνθρωποι ανέβηκαν στο Ναό για να προσευχηθούν, ο ένας ήταν Φαρισαίος και ο άλλος ήταν τελώνης. Ο Φαρισαίος στάθηκε και προσευχόταν στον εαυτό του με αυτά τα λόγια: Θεέ μου, σ' ευχαριστώ, γιατί εγώ δεν είμαι σαν τους άλλους τους ανθρώπους, που είναι κλέφτες, άδικοι, άτιμοι ή και σαν αυτόν τον τελώνη• νηστεύω δυο φορές την εβδομάδα, δίνω το ένα δέκατο απ' όλα τα εισοδήματα μου.
Και ο τελώνης στεκόταν από μακριά και δεν ήθελε ούτε τα μάτια του να σηκώσει στον ουρανό, μόνο χτυπούσε στο στήθος του και έλεγε• Θεέ μου, συγχώρεσε με τον αμαρτωλό.
Σας λέγω πως αυτός κατέβηκε στο σπίτι του συγχωρεμένος, παρά ο άλλος. Γιατί όποιος υπερηφανεύεται θα ταπεινωθεί, ενώ όποιος ταπεινώνεται θα ανυψωθεί.
Την Κυριακή αυτή μπαίνει η Εκκλησία μας στην περίοδο του Τριωδίου. Είναι μια περίοδος προσευχής και μετάνοιας των χριστιανών, μέχρι τη γιορτή του Πάσχα. Η Εκκλησία, με την παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου, θέλει να μας δείξει πως η αληθινή μετάνοια του ανθρώπου αρχίζει με την αρετή της ταπεινοφροσύνης, που τελικά οδηγεί τον άνθρωπο κοντά στον Θεό. Αντίθετα η υπερηφάνεια απομακρύνει τον άνθρωπο από τον Θεό και τον οδηγεί στην αιώνια καταστροφή.
Οι Φαρισαίοι, όπως ξέρουμε, ήταν άνθρωποι γεμάτοι εγωισμό και υπερηφάνεια. Πίστευαν στον εαυτό τους και μάλιστα νόμιζαν πως μόνον αυτοί ήταν δίκαιοι και άγιοι. Τους άλλους ανθρώπους τους περιφρονούσαν, γιατί όλους τους έβλεπαν ως αμαρτωλούς. Τέτοιοι Φαρισαίοι δεν υπήρχαν μόνο στην εποχή του Κυρίου, αλλά βρίσκονται μέχρι σήμερα. Ο Φαρισαίος της παραβολής δείχνει υπερηφάνεια και απέναντι στον Θεό. Στην προσευχή του αναφέρει τα καλά έργα του και μάλιστα περισσότερα από εκείνα που ζητούσε ο μωσαϊκός νόμος. Στο τέλος της παραβολής ο Κύριος μας υπογραμμίζει ότι ο Θεός απόρριψε το Φαρισαίο και επομένως και τα έργα του, γιατί ήταν εγωιστής και υπερήφανος.
Ο Τελώνης, από την άλλη μεριά, προσευχόταν με σκυμμένο κεφάλι, γιατί πίστευε πως είναι πολύ αμαρτωλός. Ο Τελώνης είχε μέσα του την αρετή της ταπεινοφροσύνης. Δεν δικαιολογούσε τον εαυτό του. Ζητούσε διαρκώς τη συγχώρεση του Θεού: «Ο Θεός, ιλάσθητί μοι, τω αμαρτωλώ». Ο Κύριος στο τέλος της παραβολής μας λέγει πως ο Τελώνης έγινε δεκτός από τον Θεό και δικαιώθηκε, δηλαδή έγινε άξιος μέτοχος της Βασιλείας των Ουρανών.
Η ταπεινοφροσύνη είναι η πρώτη αρετή του χριστιανού. Ταπείνωση σημαίνει να έχουμε πάντα αληθινή και σωστή γνώμη για τον εαυτό μας. Να αναγνωρίζουμε τα σφάλματα μας και τις παραλείψεις μας και να ζητούμε το έλεος και τη συγχώρεση του Θεού. Γι’ αυτό και στην Εκκλησία μας παρακαλούμε αδιάκοπα τον Θεό: «Κύριε ελέησον». Είναι η προσευχή των ταπεινών ανθρώπων, και ο Χριστός τελικά μας δικαιώνει και μας ανυψώνει στην πιο υψηλή θέση. Μας χαρίζει με το έλεος και τη συγχώρεση Του τη Βασιλεία των Ουρανών, δηλαδή να είμαστε αιώνια μαζί Του.
Με τέτοια ταπείνωση και σωστή προσευχή πρέπει να αρχίσουμε να ετοιμαζόμαστε στην περίοδο του Τριωδίου και της Μεγάλης Σαρακοστής. Με την κατάλληλη προετοιμασία θα μπορέσουμε να αντικρίσουμε τη σταυρική θυσία του Κυρίου μας. Να νιώσουμε την αγάπη του Χριστού, που μας προσφέρει για να απολαύσουμε κοντά Του τη σωτηρία μας. Μόνον έτσι μπορούμε να πάρουμε μέρος και στη δόξα της Αναστάσεως του Κυρίου. Η Ανάσταση θα μας οδηγήσει στην πραγματική υπερύψωση, όπως μας διαβεβαιώνει ο Χριστός στην παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου. «Ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται» (Λουκά κεφ. ιη' στίχος 14).
Οι Φαρισαίοι, όπως ξέρουμε, ήταν άνθρωποι γεμάτοι εγωισμό και υπερηφάνεια. Πίστευαν στον εαυτό τους και μάλιστα νόμιζαν πως μόνον αυτοί ήταν δίκαιοι και άγιοι. Τους άλλους ανθρώπους τους περιφρονούσαν, γιατί όλους τους έβλεπαν ως αμαρτωλούς. Τέτοιοι Φαρισαίοι δεν υπήρχαν μόνο στην εποχή του Κυρίου, αλλά βρίσκονται μέχρι σήμερα. Ο Φαρισαίος της παραβολής δείχνει υπερηφάνεια και απέναντι στον Θεό. Στην προσευχή του αναφέρει τα καλά έργα του και μάλιστα περισσότερα από εκείνα που ζητούσε ο μωσαϊκός νόμος. Στο τέλος της παραβολής ο Κύριος μας υπογραμμίζει ότι ο Θεός απόρριψε το Φαρισαίο και επομένως και τα έργα του, γιατί ήταν εγωιστής και υπερήφανος.
Ο Τελώνης, από την άλλη μεριά, προσευχόταν με σκυμμένο κεφάλι, γιατί πίστευε πως είναι πολύ αμαρτωλός. Ο Τελώνης είχε μέσα του την αρετή της ταπεινοφροσύνης. Δεν δικαιολογούσε τον εαυτό του. Ζητούσε διαρκώς τη συγχώρεση του Θεού: «Ο Θεός, ιλάσθητί μοι, τω αμαρτωλώ». Ο Κύριος στο τέλος της παραβολής μας λέγει πως ο Τελώνης έγινε δεκτός από τον Θεό και δικαιώθηκε, δηλαδή έγινε άξιος μέτοχος της Βασιλείας των Ουρανών.
Η ταπεινοφροσύνη είναι η πρώτη αρετή του χριστιανού. Ταπείνωση σημαίνει να έχουμε πάντα αληθινή και σωστή γνώμη για τον εαυτό μας. Να αναγνωρίζουμε τα σφάλματα μας και τις παραλείψεις μας και να ζητούμε το έλεος και τη συγχώρεση του Θεού. Γι’ αυτό και στην Εκκλησία μας παρακαλούμε αδιάκοπα τον Θεό: «Κύριε ελέησον». Είναι η προσευχή των ταπεινών ανθρώπων, και ο Χριστός τελικά μας δικαιώνει και μας ανυψώνει στην πιο υψηλή θέση. Μας χαρίζει με το έλεος και τη συγχώρεση Του τη Βασιλεία των Ουρανών, δηλαδή να είμαστε αιώνια μαζί Του.
Με τέτοια ταπείνωση και σωστή προσευχή πρέπει να αρχίσουμε να ετοιμαζόμαστε στην περίοδο του Τριωδίου και της Μεγάλης Σαρακοστής. Με την κατάλληλη προετοιμασία θα μπορέσουμε να αντικρίσουμε τη σταυρική θυσία του Κυρίου μας. Να νιώσουμε την αγάπη του Χριστού, που μας προσφέρει για να απολαύσουμε κοντά Του τη σωτηρία μας. Μόνον έτσι μπορούμε να πάρουμε μέρος και στη δόξα της Αναστάσεως του Κυρίου. Η Ανάσταση θα μας οδηγήσει στην πραγματική υπερύψωση, όπως μας διαβεβαιώνει ο Χριστός στην παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου. «Ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται» (Λουκά κεφ. ιη' στίχος 14).
ΚΕΙΜΕΝΑ
Και τι είναι τάχα η ταπεινοφροσύνη; Να έχουμε πάντα σωστή γνώση του εαυτού μας, να ξέρουμε τι είμαστε και τι δεν είμαστε. Όταν το ξέρουμε αυτό καλά, τότε βλέπουμε πως πάντα πρέπει να έχουμε μικρή γνώμη για τον εαυτό μας. (Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Διονυσίου, Λόγος Παρακλήσεως)
Ο ουράνιος και ο επίγειος κόσμος, οι άγγελοι και οι άνθρωποι, συνάπτονται σε κοινή συμφωνία. Οι άγγελοι ψάλλουν στον δημιουργό των, τον «δημιουργό των άνω», τον τρισάγιο ύμνο. Μαζί με αυτούς ενώνονται και οι φωνές των ανθρώπων, που έρχονται και αυτοί να ψάλουν στον δημιουργό των, τον «δημιουργό των κάτω», τριωδίους ύμνους. Από αυτούς τους τριωδίους ύμνους, τα «τριώδια», έλαβε το όνομά της η μεγάλη περίοδος του λειτουργικού έτους, που κινείται μαζί με το Πάσχα και το περιβάλλει σάν προεόρτιος και μεθέορτος περίοδος. Γιατί όλο αυτό το τμήμα του εκκλησιαστικού έτους παλαιότερον εχαρακτηρίζετο μ΄ αυτό το όνομα: «Τριώδιον». Ανάλογα δέ με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του το διέκριναν σε «Τριώδιον κατανυκτικόν», απ΄ αρχής μέχρι του Πάσχα, και «Τριώδιον χαρμόσυνον», από του Πάσχα μέχρι της Κυριακής των αγίων Πάντων, που κατακλείει τον κύκλο των κινητών εορτών.
(Απο το βιβλίο ΛΟΓΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ, Ιωάννου Μ. ΦΟΥΝΤΟΥΛΗ)
Tο βιβλίο που προκαλεί στον πιστό την ποθητή κατάνυξη, αυτό που, μάλιστα, αποκαλείται και Κατανυκτικόν, είναι το Τριώδιο. Με τους γλυκύτατους ύμνους του παίρνει την πέτρινη, τη σκληρή καρδιά μας και, συντρίβοντάς την πάνω στο διαμάντι της ταπείνωσης, διαβρέχοντάς την με τα δάκρυα της μετάνοιας, την οδηγεί στην κατάσταση εκείνη που μας επιτρέπει ν' ανοίξουμε χωρίς επιφυλάξεις τον εαυτό μας στη φωτολουσία της θείας Χάρης.
Και τι είναι τάχα η ταπεινοφροσύνη; Να έχουμε πάντα σωστή γνώση του εαυτού μας, να ξέρουμε τι είμαστε και τι δεν είμαστε. Όταν το ξέρουμε αυτό καλά, τότε βλέπουμε πως πάντα πρέπει να έχουμε μικρή γνώμη για τον εαυτό μας. (Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Διονυσίου, Λόγος Παρακλήσεως)
Ο ουράνιος και ο επίγειος κόσμος, οι άγγελοι και οι άνθρωποι, συνάπτονται σε κοινή συμφωνία. Οι άγγελοι ψάλλουν στον δημιουργό των, τον «δημιουργό των άνω», τον τρισάγιο ύμνο. Μαζί με αυτούς ενώνονται και οι φωνές των ανθρώπων, που έρχονται και αυτοί να ψάλουν στον δημιουργό των, τον «δημιουργό των κάτω», τριωδίους ύμνους. Από αυτούς τους τριωδίους ύμνους, τα «τριώδια», έλαβε το όνομά της η μεγάλη περίοδος του λειτουργικού έτους, που κινείται μαζί με το Πάσχα και το περιβάλλει σάν προεόρτιος και μεθέορτος περίοδος. Γιατί όλο αυτό το τμήμα του εκκλησιαστικού έτους παλαιότερον εχαρακτηρίζετο μ΄ αυτό το όνομα: «Τριώδιον». Ανάλογα δέ με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του το διέκριναν σε «Τριώδιον κατανυκτικόν», απ΄ αρχής μέχρι του Πάσχα, και «Τριώδιον χαρμόσυνον», από του Πάσχα μέχρι της Κυριακής των αγίων Πάντων, που κατακλείει τον κύκλο των κινητών εορτών.
(Απο το βιβλίο ΛΟΓΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ, Ιωάννου Μ. ΦΟΥΝΤΟΥΛΗ)
Tο βιβλίο που προκαλεί στον πιστό την ποθητή κατάνυξη, αυτό που, μάλιστα, αποκαλείται και Κατανυκτικόν, είναι το Τριώδιο. Με τους γλυκύτατους ύμνους του παίρνει την πέτρινη, τη σκληρή καρδιά μας και, συντρίβοντάς την πάνω στο διαμάντι της ταπείνωσης, διαβρέχοντάς την με τα δάκρυα της μετάνοιας, την οδηγεί στην κατάσταση εκείνη που μας επιτρέπει ν' ανοίξουμε χωρίς επιφυλάξεις τον εαυτό μας στη φωτολουσία της θείας Χάρης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου